Eski Türk inançlarına bakıldığında yer kadar suyun da kutsal olduğu görülür. Kutsal olan suların koruyucu olarak su iyesi kavramı vardır. Su kavramı, eski Türkler için oldukça geniştir. Sadece denizleri değil bütün ırmakları, gölleri, coşkun akan bütün suları ve pınarları da kapsayan bir anlamı vardır. Türkler suyu, kuvvet ve bereketin çıktığı yer olarak kabul ederler. Aynı zamanda bu sular, koruyucu ve cezalandırıcı Tanrı görevini de üstlenirler. Görevini iyi yapmayan kişiler, sular tarafından cezalandırılır. İyilik yapan halka da ödül olarak yağmur gönderir. Türkler içim yağmur, bereket anlamına gelmektedir. 

İnanışa Göre Su İyesi 

İnanışa göre her suyun sahip olduğu ve kendi içerisinde yaşamına devam eden bir iyesi bulunmaktadır. Batıda bulunduğu rivayet edilen deniz canavarları genellikle zararlı varlıklardır. Türk inanışındaki iyeler ise batıdaki karşılıklarının aksine insanlara zarar vermek gibi bir düşünceden uzaktırlar. Yabancılara ait deniz canavarları korkunç görüntülere sahiptir. Ancak su iyeleri içerisinde yaşamaya devam ettikleri su kütlesini bütün zararlardan korur. Görüntüleri ise oldukça güzeldir. Beyaz renkli kıyafetler giyerek bulundukları ortama ışık saçarlar. Yaşamlarını, içerisinde bulundukları su kitlesindeki saraylarında devam ettirirler. Bu sarayların üzerinde büyük kayalar bulunur. Her su iyesinin kendine özel bir sarayı vardır.

Su İyesinin Dış Görünüşü Nasıldır?

Su İyesi, denizkızının sahip olduğu türden bir balık kuyruğuna sahip olur. Anlatılara göre ten renkleri deniz gibi mavi renkte olmaktadır. Kimi deniz iyesi, boynuz sahibi olabilir. Ancak bu boynuz oldukça estetik bir görünüme sahiptir. Su sonası ya da su sonası olarak isimlendirilen ve yarısı kız yarısı balık bedenine sahip olan su iyesi çeşidi de vardır. Bu çeşitler bir kaya üzerine oturur. Kendisini görene şans getireceği söylenir.

Tatar mitolojisinde de su iyesi kavramı vardır. Su atası, su iyesi ve su anası onlar için hemen hemen aynı anlama gelir. Su iyesinin belirlenmiş bir su kaynağı vardır. Ancak diğerlerinde bu kaynak görünmez. Tarihi yaşam süresince su, insanlığın tamamı için hayatın temel ihtiyacı olmuştur. Bu nedenle su iyesi kimi zaman Tanrı’nın merhametini yansıtmış kimi zaman da tabiatın güzelliğini sunmuştur.