El İdrisi

El İdrisi


El İdrisi, 1100 yılında Septe’de doğmuştur. Kendisi ünlü Arap gezgini, haritacı ve coğrafyacıdır. İdrisiler hanedanının kurucusu olmuştur. El İdrisi, 1.İdrisi’nin soyundan gelmektedir. El İdrisi hakkında sahip olduğumuz bilgiler çok azdır. Kendisi öğrenimini Kurtuba’da tamamlamıştır. İspanya ve Kuzey Afrika’da uzun seyahatlere çıkmıştır. Kendisinin çok ünlü bir coğrafya kitabı bulunmaktadır. Bu ünlü coğrafya kitabı I.Nüzhetü’l-müştak fi’htirakı’l-afak ismi ile yazılmıştır. 

Kitap tamamlandıktan sonra da 2.Roger’a sunulmuştur. Kitabın diğer bilinen isimleri Kitabu Rucar ve El Kitabü’r Rücaridir. Bu eser iklimler dikkate alınarak dizayn edilmiştir. Kitapta 7 farklı iklim on cüz içerisinde düzenlenmiştir. Giriş kısmında yer alan harita dışında her iklim cüzünün başında da haritalar yer almaktadır. İdrisi, eserini kaleme alırken Batlamyus’un coğrafya kitabından faydalanmıştır. Kitap yazılırken ayrıca şifahi bitkilerden de yarar sağlanmıştır. İdrisi, Batlamyus’un sıkı bir takipçisi olarak kendi eserinde Batlamyus’un coğrafyasından faydalanırken bazı haritalarında değişiklikler yaptığı da görülmektedir. 

Yazdığı bu eserinde ekvatoru kullanarak dünyayı ikiye ayırmıştır. Güney Yarım Küre’de iklim nedeniyle yani aşırı sıcaklar sebebiyle canlıların yaşamasına imkân olmadığını belirtmiştir. Kuzey Yarım Küreyi de 7 farklı iklim bölgesine ayırmıştır. 7 farklı iklim bölgesini Ekvatordan kuzeye doğru incelemiştir. Eserinde yer çekiminden de bahsetmiştir. Gökteki cisimlerin yere düşmesinin ve mıknatıs örneğinin kitapta bahsi geçtiği görülmektedir. Kitap bu bakımdan çok önemlidir. Eser, Orta Çağ’da İslam dünyasında yazılan coğrafya hakkındaki en kapsamlı ilk eser olma özelliğine sahiptir.

Nüzhetül Müştak adlı bu eser Avrupa hakkında gerçeğe yakın ve detaylı bilgiler içeren bir coğrafya kitabıdır. Çoğu Batı Avrupa ülkesinin Orta Çağ’daki haritası, ilk defa bu kadar gerçeğe yakın bir şekilde çizilebilmiştir. Kitap pek çok çeviriye konu olmuştur. Üniversitelerde eğitim için tercih edilen bir kitap konumundadır. Kitabın çevirisi 9 fasikül olarak neşredilmiştir. Tamamına yakını Fransızca tercümedir. El İdrisi’nin farklı eserleri de bulunmaktadır. Nüzhetül Müştak dışında diğer eserleri şunlardır: Ünsü’l Mühec ve Ravzü’l Ferec, El-Câmi’ li-Şıfâtı Eştâti’n-Nebât ve Durûbi Envâci’l-Müfredât Mine’l-Eşcâr Ve’s-Simâr Ve’l-Hasâ’is.

Nüzhetül Müştak adlı eser harita çizimi konusunda öncü bir eserdir. Piri Reis’ten 350 yıl kadar önce yaşamış El İdrisi’nin 15 yılına mal olmuş bir kitaptır. Kitabın hazırlanması sırasında pek çok coğrafya kitabından faydalanıldığı gibi ayrıca gemi kaptanları ve seyyahlarla da sohbetler gerçekleştirilmiştir. Dünya’nın küre gibi bir şekle sahip olduğunu düşünen El İdrisi’nin eser içinde yer alan dünya haritası dünya coğrafyasını tasvir eden çok geniş bir çalışmadır. El İdrisi, 1166 yılında Palermo’da vefat etmiştir.