Üç tarafı denizler ile çevrili olan ve yaklaşık 8300 kilometrelik kıyı şeridi ile bir deniz ülkesi görünümde olan Türkiye, buna bağlı olarak denizcilik sektöründe ve deniz yolu taşımacılığında önemli bir konumda bulunmaktadır. Ülkemizin coğrafi konumu dikkate alındığında denizcilik sektörünün en çok gelişmesi gereken ülkelerden biri olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Ülkemizin dış ticaretinin yaklaşık %86’sı denizyoluyla taşınmaktadır. Bu açıdan denizyolu taşımacılığı ve faaliyetlerinin korunması, geliştirilmesi ve güçlendirilmesi adına deniz taşımacılığının desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda tersane sayısının artışı ve denizcilik sektörünün ivme kazanması, bu önemi daha da artırmıştır.

Dünya deniz ticaret filosunun büyük kısmı Yunanistan, Japonya, Almanya, Çin, Norveç, ABD, Hong Kong, Singapur, Güney Kore, Malta ve İngiltere bayraklı gemilerden oluşmaktadır. Ülkemiz karasularında sahibi Türk olup yabancı bayrağa tescil edilen binlerce tekne bulunmaktadır. Bu tekneler birçok farklı nedenle Türk Bayrağı yerine yabancı ülke bayrağı çekmektedir. Bu teknelerin yabancı bayrak çekmelerindeki baş aktör vergisel yüklerdir. Bu yüzden ülkemiz vergi teşvik uygularını incelemeden önce deniz ticaret filosu büyük ve deniz taşımacılığında önde gelen devletlerin vergisel teşvik uygulamalarına bakmak faydalı olacaktır. Bu nedenle Türk bayrağına geçişinin önündeki vergisel dezavantajların kaldırılarak Türk bayrağı çekmelerini teşvik etmek amacıyla Bakanlığımız ile Maliye Bakanlığı tarafından ortak bir çalışma yapılmıştır.

Bu kapsamda anılan teknelere ilişkin vergisel düzenlemeleri de içeren 6770 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çıkarılmıştır. Söz konusu işlemler 2017/3 sayılı Yurt Dışında Bulunan veya Yabancı Bayrak Çeken Teknelerin Türk Bayrağına Geçişine İlişkin Tebliğ hükümleri kapsamında yürütülmektedir.

Tablo 1. Türk bayrağı çeken teknelerin bayrak dağılımı

Yukardaki tablo 1’de anılan kanun öncesi ve sonrası Türk bayrağı çeken teknelerin hangi bayraktan geldiği gösterilmiştir. Buna göre toplamda kanundan önce bağlama kütüğüne kayıtlı 1314 adet tekne bulunmakta iken çıkan kanunla verilen vergisel teşvikler sayesinde 5685 tekne daha Türk bayrağına geçiş yapmıştır. Yani bağlama kütüğüne kayıtlı tekne sayısının kısa zamanda %430 artış gösterdiği anlaşılmaktadır. Tabloya bakıldığında en çok ABD bayrağından geçiş yapıldığı görülmektedir. 

Ülkemizde deniz sektörünü desteklemek ve geliştirmek için çeşitli birçok vergisel teşvik uygulamaları yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Genel olarak sağlanan vergisel teşviklere bakıldığında söz konusu vergisel avantajların özellikle gelir, kurumlar, katma değer ve özel tüketim vergileri üzerinden getirildiği görülmektedir. Burada önemli olan husus amaca hizmet edecek vergisel teşviklerin çıkarılması ve avantajlarının sağlanmasıdır. Vergisel teşviklerin doğru bir şekilde uygulanması beklentilerin karşılanmasına büyük katkı sağlamaktadır. Bu noktada hangi vergi teşvikinin hangi hedef için uygulanacağı iyi tespit edilmelidir.

Görüldüğü üzere denizcilik sektöründe sağlanan bütün bu vergisel teşvikler denizcilik sektörünün desteklenmesi ve geliştirilmesi adına önemli adımlardır. Türk Bayrağı taşıyan her gemi ülkemizi uluslararası sularda ve diğer ülkelerin karasularında da temsil etmekte ve ülkemizin tanıtımına katkıda bulunmakta, itibarımızı artırmaktadır. Ülke ekonomimize önemli ölçüde katkı sağlayan denizcilik sektörünün geliştirilmesi için bu tarz teşviklerin genişletilmesi ve hedefe uygunluğu büyük önem arz etmektedir.